يكي از مهمترين مسائلي كه بايد به ياد داشت اين است كه جيغ كشيدن رفتاري همانند خوردن،بالارفتن و يا پرواز كردن است .متخصصين رفتار شناس ً ثابت كرده اند كه اين رفتارها از جمله جیغ کشیدن،تصادفی و بدون دلیل نیستند ،رفتارهايي مانندجيغ كشيدن وابسته به عوامل بيروني هستند كه باعث اين رفتارها مي شوند.این رفتار ها به پیامدهای مطلوبی منجر شده اند که موجب تکرار انها می گردد ،برخی رخدادها یا شرایطی که تاریخچه (سابقه و زندگی گذشته) نامیده می شوند،موجب بروز رفتارهای خاصی مانند جیغ کشیدن می شوندو این رفتارها مربوط به زندگی گذشته و پیامدهایی که از محیط زندگی طوطی می آیند هستند.
جیغ کشیدن را با توجه به آنچه که قبل از این رفتار می آید (زندگی گذشته) و با تغییر انچه که بعد این رفتار می آید (پیامد آن ) می توان اصلاح کرد و تغییر داد.
یک رفتار می تواند در اثر پیامدآن افزایش یابد و تکرار شود. براي مثال اگر،طوطي كه به توجه انسان علاقه دارد جیغ بکشد(رفتار) وشما به عنوان پیامد رفتار بلافاصله به او توجه کنید این،رفتار تقویت می شود.بنابراین مادامی که شما توجه می کنید او یاد می گیرد که هر گاه که توجه شما رو می خواهد دوباره جیغ بکشد .از طرف دیگر اگر هنگامی که برای جلب توجه شما جیغ می کشد ،شما به او توجه نکنید ،یاد می گیرد که جیغ کشیدن برای گرفتن توجه از شما بی ثمر است بنابراین این رفتار کاهش می یابد.
دلایل جیغ زدن کاسکو در اسارت و راههای مقابله با آن:
•محيط نگهداري
طوطي شما موجود بسيا باهوشي است. توانايي بسيار زياد و خارق العاده اي از قبيل صحبت كردن، شمردن اعداد تا حل معما و كار با پازل را دارد،.ساعتها قرار دادن طوطي درون يك قفس آن هم فقط با يك نوع اسباب بازي، محدود كردن پرنده به بودن در يك مکان خاص، نداشتن فرصتی برای گشتن،جستجو و کند وکاو کردن و فقدان تنوع در مناطق بازی مختلف،همگی باعث بی حوصلگی پرنده مي شوند. از داشتن تنوع در محيط زندگي پرنده و اينكه آن محيط مناسب براي زندگي او مي باشد مطمئن شويد. محيط زندگي او را با انواع مختلف اسباب بازي و جابجا كردن آنها در طول مدت زمان بخصوصي متنوع كنيد.همچنين شاخه هايي براي جويدن در اختيارش بگذاريد(به آلوده نبودن شاخه ها به سموم شیمیایی و آلاینده های هوا و نیز به آلودگی میکروبی توجه کنید). چندين مكان مختلف خارج از قفس را براي بازي و سرگرمي در اختيار پرنده بگذاريد.
•رژيم غذايي
رژيم غذايي نامناسب براي پرنده باعث بروز ناراحتي جسمي و ناخوشي او مي شود و اغلب پرنده را مستعد مشكلات رفتاری از جمله جيغ كشيدن مي كند. براي پرنده خود انواع خوراكيهاي مناسب كه شامل ميوه تازه و سبزيجات است تهيه كنيد. مقداري حبوبات پخته شده،مقداري مشخص و كنترل شده اي از مغزها( آجيل ) و مقدار كمي بذر و دانه به عنوان پاداش و پذيرايي براي او در نظر بگيريد.اگر پرنده شما عادت زيادي به خوردن تخمه دارد، جهت اصلاح و تنظيم خورد وخوراك پرنده باید اقدام کنید.
•تنهایی
بعضي از طوطيها اغلب در مواقع تنهايي جيغ مي كشند. طوطي ها نبايد در طول روز به حال خود رها شوند.اگر شما ساعت 8 صبح خانه را ترك مي كنيد و تا ساعت 6 عصر به خانه بر نمي گرديد و طوطيتان در اين فاصله زماني تنهاست، بايد شخصي را به منظور سرزدن و معاشرت با پرنده در اين فاصله زماني در نظر بگيريد. راه ديگر اينكه،پرنده ايي را به عنوان همدم براي او انتخاب كنيد.حتي پرنده هايي از نژادهاي مختلف كه در قفسهاي جداگانه نگه داري مي شوند و هرگز نيز همدم هم نبوده اند مي توانند محيط دوستانه اي براي يكديگر فراهم كنند.(البته کاسکو ها موجودات حسودی هستند و ممکن است نتیجه مطلوبی نگیرید )
• وجود آلودگی صوتی در محیط
جيغ كشيدن مي تواند به راحتي تبديل به يك عادت شود. بيشتر طوطيها سرو صدا و هيجان را دوست دارند و بشتر اوقات با تمام وجود مشغول آواز خواندن و ايجاد سرو صدا مي شوند.. صداي آب،جارو برقي و سایر وسایل برقی مي تواند تا حدودي توجه آنان را به خود جلب كند. اگر پرنده شما با چنين سرو صداهايي تحريك مي شود و شروع به جيغ كشيدن مي كند، آسانترين راه براي كاهش جيغ زدن،تشخيص علت شروع آن در پرنده و در صورت امكان حذف آن عامل از محيط پرنده مي باشد.
شما مي توانيد يك چوب نشیمنگاه( استند) قابل حمل t شكل تهيه كنيد . اين وسيله به شما اين امكان را مي دهد كه در هنگام سرو صداي لوازم خانه از قبيل خشك كن و غيره،طوطي خود را به اتاق ديگري ببريد تا از صدا دور باشد.
البته شما هر دفعه نمی توانيد در هنگام استفاده از وسايل خانه كه تولید سرو صدا مي كنند ،طوطي خود را به اتاق ديگري ببريد،دراین مواقع اسباب بازي جديدي مانند درب پلاستيكي و يا درب چوب پنبه اي يك بطري و يا تكه اي از يك لوگو را براي سرگرمي در اختيارش قرار بدهیدتا حواسش را از سرو صدا پرت كنید. اين كار باعث مي شود تا توجه اش به سرو صداي ناخواسته محيط كم شود و بيشتر علاقه اش به بازي جلب شود تا جيغ كشيدن؛گاهی صدایی از فضای خارج منزل طوطی را تحریک می کنند مانند صدای دزدگیر اتومبیلها که باز سر گرم کردن طوطی به روش مذکور توصیه میشود.
•جیغ زدن الگو برداری شده
یکی از راههای برخورد با رفتاری الگو برداری شده مانند جیغ زدن؛اموزش یک رفتار جایگزین است.برای مثال شکلی ازآواسازی که تحمل ان آسانتر و یا حتی گوش کردن به آن لذتبخش تر است می تواند جایگزین جیغ زدن شود.
دو روش آموزش چنین صدای آوازی وجود دارد،.انتخاب و تقویت یکی از صداهای دلخواهی که هم اکنون طوطی شما در می آورد و دیگری آموزش یک صدای جدید
-روش اول:به محض اینکه طوطی شما صدایی را که دوست دارید در می آورد، او را بی درنگ تحسین و تشویق کنید . در زمان آموزش،پاداش دادن به آن رفتارهايي كه شما مايليد توسط طوطي تكرار شوند و افزایش یابند بسيار مهم است.طوطي در نظر دارد كه شما به كداميك از رفتارهاي او پاداش بيشتري مي دهيدپس آن را تكرار مي كند،اكثر طوطيها عاشق نوازش سرشان و مورد توجه واقع شدن توسط صاحبشان هستندواز غذاهاي مخصوصي لذت مي برند،بنابراین هنگامی که طوطی صداهای دلخواه شما را در می آورد به او پاداش بدهید
-روش دوم:آموزش یک صدای جدید
آموزش یک صدای جدید زمانبر است و در این روش شما خودتان صدا را ایجاد می کنید،برای مثال،ممکن است شما انتخاب کنید که به طوطیتان یاد بدهید که چگونه آهنگ کوچکی را سوت بزند ،سوت زدن آهنگی را شروع کنید(این آهنگ می تواند به کوتاهی دو نت باشد) و به محض اینکه طوطی شروع به سوت زدن کرد حتی در صورتیکه هنوز کاملا قادر به کپی کردن اهنگ شما نیست,تلاشش را با پاداشی تقویت کنید.به مرور زمان با ادامه دادن سوت زدن همان آهنگ ،طوطی شما مهارتهای سوت زدنش را قدم به فدم بهبود می بخشد و اهنگی که شما آموزش دادید واضح تر می شود تا بالاخره می تواند آهنگ شما را کپی کند.
مطمئن باشید هر زمانیکه طوطی شما سوت می زند به او پاسخ مناسب دهید و برای پاسخ دادن به تلاشهایش منتظر زمانی نباشید که فراگیری آهنگ کامل شده است.یاد دادن رفتار جدید مانند سوت زدن یک آهنگ زمانبر است و هر قدمی که طوطی شما بر می دارد باید تشویق شود تا علاقه او به فراگیری و انجام رفتار جدید(دراینجا سوت زدن یک آهنگ) حفظ شود.هر چقدر یک رفتار جدید بیشتر تقویت شودطوطی شما بیشتر آن رفتار را ازخود نشان می دهد.مطمئن باشید صدایی را که برای آموزش به پرنده انتخاب کرده اید،صداییست که برای مدت زمانی طولانی می توانید با آن زندگی کنید و هنگامی که بارها و بارها تکرار می شود،خیلی آزار دهنده نگردد.
•جیغ کشیدن برای جلب توجه
آسان است که از همان زمانیکه طوطی وارد منزل می شود به او یاد بدهیم که برای جلب توجه جیغ نکشد.روزی که طوطی فرا گرفت که برای جلب توجه و نیازهایش جیغ بکشد وبه صورت تکراردرآمد،تغییر این رفتار خیلی مشکل و زمانبر است.
بیشتر طوطی ها به طور طبیعی در هفته های اول ورود به یک منزل و حتی هنگامی که برای مدتی در قفسشان رها می شوند ،تقریبا ساکت می مانندکه تا حدوی به خاطر عصبی بودن پرنده و عدم اطمینان از محیط اطرافش می باشد.با گذشت زمان پرنده شهامت و اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کند.اکنون ممکن است که نیاز داشته باشد که بیرون از قفس باشد ؛برای مثال ممکن است هم اکنون دریافته باشدکه بودن در بیرون از قفس خوشایند است،ممکن است سر و صدا کند تا با او باز ی شود یا نوازش شود.نیاز به گفتن نیست که هر پرنده خانگی به دریافت مقدار معینی توجه مستقیم به طور روزانه نیاز دارد.غیر منطقیست که انتظار داشته باشیم که یک طوطی ،تمام طول روز را ساکت بنشیند و صبورانه با خودش بازی کند.به هر حال اگرشما توجه زیادی به طوطی خود می کنید ولی او با جیغ زدن توجه بیشتر و بیشتری را مطالبه می کند ،چه کار باید کرد؟
در ابتدا به پرنده خود نشانه ی صدا زدن(یک سوت دلنشین؛یک کلمه،یک هوم گفتن و غیره) یاد بدهید که کوتاه باشد .دوباره یاد آوری می شود با اولین پاسخ پرنده به این نشانه ی صدا کردن،باید هر تلاش پرنده تحسین و تقویت شود .
در ثانی جیغ زدنها را نادیده بگیرید و از حالا فقط به نشانه صدازدن (یا تلاشهایی که برا ی فرا گرفتن آن می کند)پاسخ دهید،.بیشتر طوطی ها چیزی را بیش از مصاحبت و همراهی دوست ندارند و اگر اتاق را ترک کنید و زمانیکه ساکت است به سرعت به عنوان پاداش برگردید (در مورد طوطی هایی که پیوسته جیغ می زنند ،می تواند چند ثانیه باشد) ،طوطی به سرعت یاد می گیرد با ساکت بودن بیش از پر سر و صدا بودن،پاداش می گیرد.
در مورد طوطی هایی که خیلی جیغ می کشند،محل را ترک کنید و هر وقت که پرنده شما جیغ زدن را متوقف کرد،حدود ده ثانیه صبر کنید و به نزد طوطی برگردید و او را تحسین کنید و به او توجه زیادی بدهید،پس از این حرکت اولیه،دفعه بعد که طوطی جیغ زدن را متوقف کرد ،چند ثانیه بیشتر صبر کنید وسپس با پاداشی از جمله توجه و تحسین و غذای مورد علاقه به سوی او باز گردید.این کار را ادامه دهید تا زمانیکه چند دقیقه بعد از توقف جیغ زدن بتوانید دور بمانید.برای.رسیدن به این مدت زمان، این آموزش ممکن است چند هفته طول بکشد اما طوطی شما خواهد آموخت که سکوت برابر است با توجه گرفتن و جیغ زدن برابر است با عدم توجه شما.
هنگام جیع زدن طوطی؛ هرگز سر پرنده داد نزنید و سر و دست خود را تکان ندهید زیرا پرنده آن را به عنوان توجه شما تلقی می کند و به جیغ زدن مبادرت می ورزد.
•جيغهاي ارتباطی
بسياري از گونههاي طوطي در دستههاي بزرگ زندگي ميکنند و در بيشتر آنها پيوندهاي محکمي بين دو جفت برقرار ميشود. اين نشان ميدهد که يک طوطي هيچگاه تنها از آن خود نيست. به عنوان حيواني که هميشه مورد توجه شکارچيان است, طوطي هميشه بايد در حال آمادهباش باشد, چنان هوشيار که از چنگ يکي فرار نکرده به چنگ شکارچي بعدي نیفتدو اين تقريبا براي يک طوطي تنها غيرممکن است. بنابراين زندگي در کنار جفت يا در يک دسته چيزي بيش از يک همراهي ساده است.
تقريبا کسي نيست که بتواند همه اوقات روز را در کنار پرنده خود باشد. با اين حال طوطيها ميتوانند بياموزند چطور زمان قابل توجهي را با سرگرمکردن خود سپري کنند. البته اين زمان نبايد خيلي طولاني باشد و بهتر اين است که اين زمانها چرخشي و نامنظم باشند. در خلال اين زمانها طوطيها اغلب صداهايي براي ارتباط با دسته (يا خانواده) يا جفت دلخواه خود درميآورند.شناخت اين جنس صداها بسيار اهميت دارد, چراکه پاسخ به اين صداها, در حکم اين است که او تنها نيست و شما در همين نزديکي هستيد و به اين ترتيب طوطي را به آرامش خواهد رساند.شما خيلي ساده ميتوانيد با جملاتي مثل "من همينجام" يا با سوت زدن اعلام حضور کنيد. بسياري از طوطيداران براي اينکار يک بازي کوچک بامزه اختراع کردهاند, به اين نحو که سوتهايي آهنگين استفاده ميکنند که در هر بار که تکرار ميشوند, آهنگشان پيچيدهتر ميشود.
گاه طوطي يک صداي ساده درميآورد که به معناي "کجايي؟" است و گاهي جيغ ميکشد تا توجه شما را جلب کند. به تفاوت اين دو توجه داشته باشيد. اگر طوطي شما جايي است که نميتواند پاسخ شما را بشنود و مدام جيغ ميزند, به احتمال زياد براي توجه شما نيست که جيغ ميزند. در چنين مواردي صبر کنيد تا آرام شود, بعد پيش او برويد.
•ترس
جيغهاي از روي ترس اکثرا با عواملي بيشتر از جيغهاي عادي سروکار دارند. چرا که به محض رفع موضوع ترس اين جيغها نيز تمام ميشوند. اکثر طوطيهاي دستآموز به ندرت به دليل عاملي غير از ترس جيغ ميکشند. اگر غير از اين است, شما بايد محيط زندگي آنها را بررسي کنيد و يا موضوع را با تمام کساني که با طوطي به نحوي مرتبطند در ميان بگذاريد. در واقع وضعيت او را دقيقا کنترل کنيد. اين بسيار مهم است که بفهميد چه عاملي غير از ترس باعث جيغ اوست. عامل ميتواند يک شيء جديد در محيط او باشد. يا خودِ محيط که مدام تغيير ميکند, يا يک شخص که ميتواند باعث آزار او باشد.
طوطيها اکثرا به سبب وجود اشياء بيخطر مثل يک عکس جديد, گلدان, اسباب بازي جديد يا يک دست لباس جديد به وحشت ميافتند. اغلب دور نگهداشتن اين اشياء از طوطي ميتواند راه حل مشکل باشد. مثلا, بهتر است اسباببازي جديد طوطي اينگونه به او معرفي شود که ابتدا اسباببازي را در فاصله چند متري و طوري که در ديد او باشد بگذاريم و سپس به تدريج در طول روز آن را به قفس نزديکتر کرده, رفتار پرنده و حرکات بدن او را زير نظر داشته باشيم. اگر او هيچ حالتي از ترس از خود بروز نداد, نهايتا ميتوانيد اسباببازي را ابتدا بيرون قفس آويزان کنيد و به محض اينکه ديديد او براي بازي با آن از خود اشتياق نشان ميدهد, ميتوانيد آن را از ميله داخلي قفس آويزان کنيد.
طوطيها اغلب از غريبهها ترس دارند, بنابراين افراد غريبه بايد با احتياط و آرام به آنها نزديک شوند, نه اينکه از همان اول کاملا درکنار طوطي قرار گيرند. هر چه يک طوطي با مراقبت بهتر به يک غريبه معرفي شود, ترس او از آن غريبه هم زودتر خواهد ريخت. اگر ميبينيد کسي بارها باعث برانگيختن ترس در طوطي ميشود, اما اين ترس بعد از مدتها باز هم رفع نميشود, شايد دليلش اين باشد که آن شخص چيز خاصي با خود دارد. اين چيز ميتواند يک لباس, عينک, آرايش خاص, لاک ناخن, يا يک کلاه باشد. باز هم به سادگي با برطرف کردن اين چيزها مشکل حل ميشود.
گاهي اوقات بي هيچ دليل مشخصي طوطيها از يک شخص خاص ميترسند. چنين شخصي باز هم ميتواند با حوصله و تمرين اعتماد طوطي را جلب کند. ميتوان مانند يک " يخ شکن" عمل کرد, يعني آرام و باحوصله به سمت قفس حرکت کرد, در حالي که سرپايين و غذاي مورد علاقهي طوطي در پشت پنهان است,غذا را به درون ظرف غذا انداخت و زود به عقب برگشت. بعد از مدتي طوطي بجاي ترس از اين شخص احتمالا انتظار او را هم خواهد کشيد.
•صداهاي صبح زود و عصر
اکثر پرندهها صبح و باز هنگام عصر صداهايي از خود درميآورند. اين مطلب هم در مورد طوطيهايي که در دستههاي بزرگ زندگي ميکنند صادق است, هم در مورد طوطيهاي خانگي.بااينکه ما ميتوانيم تقريبا همه رفتارهاي آنها را با تکنيکهايآموزشي مناسب تعديل کنيم يا تغيير دهيم, مهم است که به طوطي خود اجازه دهيم خارج از روند طبيعي رسيدن به آن سطح, براي خودرفتارهاي آزادي هم داشته باشد. مدت "زمانهاي سروصدا"ي صبح معمولا بلند نيستند و خيلي از طوطيهايي که ميتوانند چند کلمهاي صحبت کنند, معمولا با هيجان اين کلمات را بارها و بارها بجاي جيغ کشيدن تکرار ميکنند.به هر حال, اگر طوطي شما از آن گونههايي است که ميتواند مقدار زيادي صداهاي بلند و مختلف توليد کند, مانند ماکائوهايا کاکادوها ممکن است جيغهاي صبحش باعث آزار همسايههاي شما شو د،در چنين مواردي بهتر است که کلا توجه طوطيتان رابه چيز ديگري جلب کنيد. برای مثال یک صندوقچه گنج کوچک درست کنید (مثلا يک جعبه کوچک مقوايي می تواند اين کار را بکند) که داخل آن را با اسباببازي و غذاهاي خوشمزه پر ميکنید و آن را کف قفس ميگذارید تا طوطي به سراغش برود. جستجو در اين صندوقچهها شايد همان رفتار کنجکاوانهي طوطي باشد. با قراردادن کمي اسباببازي جالب و مهمتر از آن غذاهاي خوشمزه ميتوان طوطي را براي ساعاتي متمادي مشغول نگه داشت. براي جذاب ماندنِ صندوقچه البته بايد هر روز صبح محتوياتش را تغيير داد.
سروصداهاي محيطي و ترغيب به سکوت
اگر صداهاي محيط اطراف طوطي به قدر کافي قابل شنيدن باشند, آنها هم ترغيب ميشوند صداهاي مختلفي توليد کنند. اين صداها ميتواند از هر کدام از وسايل منزل باشد, يک تلوزيون يا راديو که با صداي بلند برنامهاي پخش ميکند يا آدمهايي که با صداي بلند با هم حرف ميزنند.اگر شما ميخواهيد با صداي بلند موزيک گوش کنيد ولي هنگام پخش موزيک طوطيتان سروصدا راه مياندازد, همانطور که گفته شد, توجه طوطيتان را به يک چيز که قبلا با آن سرگرم شده بود, جلب کنيد.يک مشغوليت که سروصدايي در آن نباشد, در اينجا ايده آل است. مثلا جويدن ميتواند چنين مشغوليتي باشد. يک جويدني سالم ميتواند طوطي را ساعتها مشغول کند. نکته اينجاست که هميشه بايد ديد خود طوطي چه مشغوليتي را دوست دارد, نه اينکه ما براي او تصميم بگيريم.
بايد در توقعاتمان از طوطيمان واقعگرا باشيم. اگر ميبينيد طوطي شما مشتاق است با موزيکي که شما مينوازيد همراهي کند و سروصدا راه بياندازد, نبايد فکر کنيد او ميتواند کل سمفوني را ساکت بنشيند و گوش کند, حتي اگر اسباببازي مورد علاقهاش را هم به او داده باشيد. اگر شما "زمانهاي سر و صداکردنِ" طوطي را با جايزه و غذاهاي خوشمزه محدود کنيدتا او کمتر سروصدا کند و شما بتوانيد مثلا تمرين موسيقي کنيد,يا اطاق را جارو کنيد, آنگاه امکان دارد که طوطي شما ياد بگيرد که بيش از حد در طول روز ساکت بماند!
يکي از بزرگترين اشتباهاتي که طوطيداران انجام ميدهند اين است که وقتي طوطيشان اشتباهي ميکند يا سروصدا ميکند, سر او داد ميزنند و با او دعوا ميکنند.دادزدن و دعواکردن با طوطي روي بسياري طوطيها نتيجه معکوس دارد و آن رفتار را تقويت ميکند.وقتي که شما شروع به فرياد ميکنيد, طوطي شما هم احتمالا با شما همراهي خواهد کرد! بنابراين "زمانهاي سروصداکردن" او به جاي کوتاه شدن افزايش خواهند يافت.
نتيجهگيري
اگر تلاش داريد که رفتارهاي طوطيتان را بهتر کرده يا تعديل کنيد, بسيار مهم است که به يادداشته باشيد که با حيوان وحشياي سروکار داريد که ويژگيها و نمونههاي رفتاري خاص خودش را دارد که اين خصوصيات بخشي از وجود او هستند. قطعا تلاش در حذف اين خصوصيات و رفتارها باعث ميشود اين خصوصيات از کل هويت او محو شوند. ما بايد در برابر آنچه دوست داريم طوطيمان بياموزد و چگونگي رفتار او واقعگرا باشيم. برخي گونهها مثلاطوطی های خورشیدی دوست دارند بيش از يک طوطي سنگالي سروصدا کنند. همه طوطيها بايد گهگاهی بتوانند در "زمانهاي سروصدا" آزاد باشند (به هرحال آنها طوطي هستند نه آدميزاد). به جاي فشار آوردن به او, با انجام پيشنهادهايي که در بالا آمد شما طوطيتان را وادار ميکنيد خودش جيغنزدن را انتخاب کند.
هنگام آموزش طوطي بايد صبور باشيد و توقع نداشته باشيد, خيلي چيزها را ياد بگيرد, آن هم خيلي زود. بهبود رفتارهايي مثل جيغکشيدنهاي دائمي زمان ميبرد, اما با روش صحيح و کمي تلاش صبر شما مطمئنا به ثمر خواهد نشست
نظرات شما عزیزان: